wildebijen.nl

Wildebijen.nl
Determinatiegids
Zoeken op bijen
Vliegkalender
Insectenplanten.nl
Wildewespen.nl
Wat zijn bijen
Last van bijen


goudwesp bekijkt activiteiten van metselwesp, foto Huib Koel

Ook solitaire wespen (onder) willen wel in een houtblok nestelen, waar vervolgens een parasitaire goudwesp (boven) naar zit te loeren. Wanneer het nest bijna af is, legt de goudwesp een 'koekoeksei'.
© foto: Huib Koel


boek over bijenhotels
Gasten van Bijenhotels
Pieter van Breugel
juli 2014

Wil je bijen helpen? Dat is een goed plan!

Help dan mee aan een geschikt leefgebied. Zo'n leefgebied (biotoop) voor wilde bijen moet voldoen aan twee zaken: voldoende nestgelegenheid en voldoende juiste voedselplanten. Voedselplanten of drachtplanten leveren nectar en stuifmeel aan solitair levende bijen. Gezien de vaak zeer specifieke relatie tussen bij en plant (er zijn wilde bijen de een hele duidelijke voorkeur hebben voor maar één soort plant) is het duidelijk dat geschikte biotopen zeer kwetsbaar zijn. Verdwijnt de plant, dan verdwijnt ook de bij.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat afstand tussen plant en nestgelegenheid per solitaire bijensoort verschilt, waarbij er een correlatie is aangetoond tussen de lengte van de bij en het vliegbereik. Van 16 onderzochte bijensoorten ligt de maximale afstand tussen de 150 en 600 meter, (Gathmann & Tscharntke, 2002). Ter vergelijking voor sociale honingbijen geldt een foerageergebied van gemiddeld 3 kilometer. Vaker zal het leefgebied van wilde bijen slechts enkele tientallen meters zijn. Nieuw onderzoek gaat uit van 100 meter. Hoe verder een solitaire bij moet vliegen, hoe minder nageslacht (Hofmann, Fleischman & Renner, 2020).

Kleinschalige biotopen zijn dus voor solitaire bijen van levensbelang. Ze vliegen immers maar in een klein gebied. Verbindingen tussen deze gebiedjes zijn nog belangrijker. Door deze verbindingen/gebiedjes ontstaat er een soort lappendeken (stepping stones) waardoor uitwisseling van individuen en dus genetisch materiaal mogelijk is (metapopulatie). Valt op één plek de populatie weg, dan is, wanneer de omstandigheden weer gunstig zijn, herintroductie op natuurlijke wijze mogelijk. Grote gebieden met monoculturen - zoals maïsakkers of weilanden zonder bloemen - zijn voor solitaire bijen niet interessant, om niet te schrijven: desastreus.

Je kan jouw tuin vrij eenvoudig ombouwen tot een geschikt biotoopje en daarmee een stukje van de lappendeken invullen. Je doet dat door de juiste insectenvriendelijke planten in jouw tuin te zetten. Met behulp van de gids ('drachtplanten') kan je zien welke planten geschikt zijn voor welke bijen (maar ook vlinders en fraaie zweefvliegen zullen je aankoop waarderen). Bij aanschaf moet je erop letten om geen cultuurvariëteiten te kopen met dubbele, gevulde bloemen. Bij die bloemen is het nectar geven eruit geselecteerd en daarmee dus minder geschikt voor insecten. Koop met name planten die in ons land ook in de vrije natuur voorkomen.
Kies naast nectarplanten ook voor planten die veel stuifmeel leveren (zoals composieten). Zorg voor bloeiende planten gedurende het gehele seizoen.

Daarnaast kan je de mogelijkheden van nestgelegenheid verbeteren: houtblokken met voorgeboorde gaatjes van verschillende diameter of oude holle rietstengels ophangen. Maar besef dat slechts 15% van onze bijensoorten in 'bijenflats' leven. Meer weten over insecten in bijenhotels? Lees dan het boek Gasten van Bijenhotels, geschreven door Pieter van Breugel. Hang het blok zodanig dat het meerdere uren zon heeft (met name ochtendzon), zet het blok niet op de grond!

De meeste soorten nestelen in de grond. Wellicht kan je op een afgelegen hoekje met wat stenen en wat zand/leem een muurtje of wandje voor bijen bouwen? Laat bij de bestrating van een paadje wat ruimte tussen de tegels of tussen de klinkertjes, soms hebben zandbijen maar aan een halve centimeter ruimte genoeg.

Is er een hittegolf? Zorg dan dat de solitaire bijen in jouw tuin water kunnen drinken. Hang een absorberende doek (bijvoorbeeld jute) in een emmer water. Zet die in de zon. De bijen kunnen zo waterdrinken zonder te verzuipen. Kortom er zijn voldoende manieren om bijen te helpen.

Let wel: solitaire bijen zijn niet gevaarlijk. Ze verdedigen niet hun nest en zullen niet op je limonade afkomen. Steken doen ze alleen wanneer ze in het nauw zitten, bijvoorbeeld als je ze zou knijpen, en dat zou jij toch ook doen (als je een angel had)? Heb je een hommelnest in je tuin? Wees dan iets voorzichtiger. Pak ze niet vast want een hommelsteek doet pijn. Maar ook zij zullen je niet zomaar aanvallen, als je ze lekker met rust laat.

Ondanks dat de honingbij een intrigerend insect is vanwege zijn leefwijze, help je de wilde bijen niet door een honingvolk in je tuin, op je balkon of dak te plaatsen. Er is namelijk te weinig voedsel voor alle insecten. Lees het artikel in Het Financieele Dagblad van februari 2019 over dit probleem.
Red niet de bij, maar zijn leefgebied!.

Op YouTube staat een zeer goede, engelstalige, animatiefilm "Waarom bijen er toe doen"

En verder? Geniet van al het insectenleven in je tuin, maak eens een digitale foto en stuur die naar ons op. Een goede foto geeft nog meer inzicht hoe mooi deze diertjes zijn. Lees hoe Sonja verrast werd door solitaire bijen op haar balkon!

Huib Koel

© verKennemerland.nl/Huib Koel, 2003-2023 Uitleg en gebruikte bronnen